چگونه یک خونه بسازیم؟ (قسمت اول)

زمانی که آشپزی بلد نبودم فکر میکردم آشپزی کار خیلی شاخیه و من از پسش برنمیام. اما بعدها که در یه شهر دیگه دانشجو بودم و مجبور شدم خودم برای خودم غذا درست کنم متوجه شدم غذا درست کردن نه تنها کاری نداره بلکه میتونی از آن لذت هم ببری و اعتماد به نفست هم افزایش پیدا کنه. مصداق همین موضوع رو بعدها در ساخت خونه هم پیدا کردم. 

برای بسیاری از ما وقتی صحبت از خرید یا ساخت خونه میشه بیشتر اون رو به عنوان یه رویا در نظر میگیریم تا یک پروژه قابل انجام. البته منظور ما اینجا خانه‌های مجلل و یا ساختمان های برج مانند که نیاز به صرف وقت و هزینه فراوان داره نیست بلکه هدف اصلی آشنایی با پروسه ساخت یک سرپناه برای زندگی در صورت داشتن موقعیت و بودجه کافی است. شاید الان با خودتان فکر کنید که اگر من بودجه کافی داشته باشم یکراست میرم یه خونه آماده میخرم و دیگه نیازی به این دردسرها و اعصاب خوردی ها هم نیست. این حرف نیز تا اندازه ای درسته اما منظور ما زمانی است که فرض کنیم شما صاحب یک ملک یا باغ بزرگ هستین و قصد دارین در داخل آن خانه‌ای معمولی بسازید. در این صورت دیگه خودتون مجبورید اقدام به ساخت خونه کنید و دیگر راه میانبری وجود نداره. شاید در اینجا هم طرف بگه یه پیمانکار پیدا میکنم تا اون رو برام انجام بده ولی اینم باید در نظر داشته باشید که درست همانند خرید خونه باید هزینه بیشتری متحمل بشید و برای ساخت یه خونه معمولی چه نیازی به واگذاری آن به پیمانکار هست و چرا خودمون این کار رو انجام ندیم. 

این هم درست مثل آشپزی میمونه. وقتی شما تصمیم میگیرید خودتون غذا درست کنید تمام هزینه ای که میپردازید هزینه مواد اولیه است و البته همت و کوششی که خودتون برای تهیه مواد و صرف وقت و حوصله ای که به خرج دادین که در نهایت بسیار ارزانتر از خرید غذا از رستوران درمیاد. 

اما برای ساخت خونه از کجا باید شروع کنیم؟ آیا نیاز به تخصص و دانش خاصی هست؟ آیا باید طبق استانداردهای روز دنیا خونه ام رو بسازم یا فقط در یه حد قابل قبول باشه که نیازهایم رو مرتفع سازه کافیه؟. با ما همراه باشید تا به جواب این سوالا برسید و با کلیاتی از ساختمون سازی آشنا بشید تا در صورت نیاز خودتون نسبت به اجرای آن وارد عمل بشید.به خاطر نگارش دشوار و زبان پیچیده مقالاتی که در این حوزه وجود داره ما اینجا ترجیح دادیم عملیات ساختمان سازی رو به یه زبان ساده و قابل درک بیان کنیم تا برای عموم مردم قابل فهم باشد. بنابراین بیشتر به کلیات و سلسله مراتب ساخت ساختمان سازی خواهیم پرداخت تا مخاطب به یک دید کلی از پروسه ساخت یه خونه دست پیدا کنه و از وارد شدن به جزییات تخصصی و پیچیده اجتناب میکنیم. لازم به ذکر است که این مطالب بیشتر بر اساس تجارب شخصی است تا یک مقاله معتبر و قابل ارجاع. 

نکته کلیدی در اینجا اینه که همه چیز رو ساده در نظر بگیرید و مسئله رو زیاد برای خودتون پیچیده نکنید. 

اینجا فرض ما بر این است که شما از نظر حقوقی مشکل خاصی ندارید و طرح کلی ساختمون رو از قبل تهیه کردین و بحث ما بیشتر روی مباحث اجرایی و عملیاتی ساختمون سازی است. قبل از شروع عملیات اجرایی، لازم است یک بنا و چند کارگر پیدا کنید سپس مصالح مورد نیاز برای پی و ساخت دیوارها رو تهیه کنید. بسته به میزان نیاز شما باید سنگ، آجر، ماسه و سیمان و میلگرد رو برای شروع کار تهیه کنید. البته اگر قصد دارید فقط یک چاردیواری ساده انباری مانند بسازید میتوانید آن را به وسیله بلوکهای سیمانی بسازید که در این صورت به آجر و میلگرد هم نیازی نیست. همچنین امکان دارد شما به جای اسکلت بتنی یا همون بتن آرمه از اسکلت فلزی استفاده کنید که در این صورت نیز به جای ستون های سیمانی که با میلگرد مسلح میشه از تیر آهن استفاده کنید. برای نصب اسکلت فلزی ساختمان به نیروی جوشکار و جرثقیل نیاز دارید. اما فرض ما برا این است که شما میخواهید از بتن آرمه که رایجتر است استفاده کنید.

مرحله اول: آماده‌سازی و کندن پی ساختمون

پس از آنکه مکان موردنظر رو تعیین کردین نوبت به آماده سازی پی یا فوندانسیون ساختمون میرسه. قبل از کندن پی باید محل مورد نظر بصورت کامل تخلیه شده باشه و نیز با استفاده از بیل مکانیکی و یا نیروی انسانی، زمین را بطور کامل صاف و مسطح کرده باشیم. کندن پی را باید تا جایی ادامه دهیم که به زمین سفت و سخت برسیم تا استحکام کافی برای تحمل بارهای وارده بر اون رو داشته باشه. استاندارد کافی برای این کار تقریبا یک متر است اما در زمین هایی که خاک نرمی دارند بهتره کمی بیشتر از یک متر حفر بشه. پس از آنکه کندن پی به اتمام رسید نوبت به آماده سازی فوندانسیون میرسه. نکته کلیدی در اینجا اینه که  قبل از شروع ساخت فوندانسیون باید توجه داشته باشیم که در این مرحله  لوله های فاضلاب رو کار بذاریم. لوله های فاضلاب رو تقریبا نیم متر زیر زمین کار میذارن و همینکه در نظر داشته باشید آن را از داخل فونداسیون عبور دهید کافیه و بعدا طبق نقشه تاسیسات سایر مراحل لوله کشی رو انجام خواهید داد. مصالحی که در این مرحله به کار میره شامل سنگ و ملات و تعدادی میلگرد است. بنابراین قراره یک خندق مستطیلی شکل رو با سنگ و ملات به عنوان فوندانسیون ساختمان پر کنید و در گوشه ها و وسط اضلاع بزرگ این مستطیل چهار تا میلگرد بزرگ کار بگذارید تا به عنوان ستون ازشون استفاده بشه. 

لازم به ذکر است بسته به شرایط میتونید برای ملات گیری از میکسر بتن استفاده کنید و یا در صورت نداشتن میکسر از نیرو انسانی استفاده کنید. پس از آنکه عملیات پی به اتمام رسید باید یکی دو روز صبر کنید تا بتن خودشو بگیره و محکم بشه و در طول این یکی دو روز لازمه حداقل یکبار بتون رو آب بگیرید تا استحکام بهینه رو داشته باشه.

مرحله دوم: آرماتوربندی

منظور از آرماتوربندی علم کردن ستون های متشکل از میلگرد است که به وسیله مفتول های فلزی بسته میشوند و نیازمند یک اکیپ آرماتوربندی است تا آن را در سریعترین زمان ممکن انجام دهند. 

پس از آنکه عملیات دیوارچینی به اتمام رسید نوبت به قالب بندی میرسه که قالب بندی هم جزو وظایف اکیپ آرماتوربندی است که در ادامه بدان خواهیم پرداخت. 

مرحله سوم: دیوارچینی

وقتی پی سازی و آرماتوربندی تمام شد نوبت به دیوارچینی میرسه. بسته به مهارت بنا و کارایی کارگران ممکنه ساخت دیوار بیشتر طول بکشه. در حین انجام عملیات دیوارچینی باید توجه داشته باشید که در داخل دیوار فضای کافی برای لوله‌ها و سایر تجهیزات مربوط به برق کشی و آبرسانی رو تعبیه کنید تا بعدها مجبور نشوید ساعت ها دیوار رو کنده‌کاری کنید. 

مرحله چهارم: نصب تیرچه و یونولیت  روی سقف ساختمان

تا به اینجای کار توانستیم یک چهاردیواری ساده رو بر روی فونداسیون ساختمان بنا کنیم که گوشه ها و وسط دیوارهای طویل این چهار دیواری از ستونهای میلگردی تشکیل شده که لازم است این ستون ها رو از بالا به وسیله میلگرد به هم وصل کنیم تا اسکلت ساختمون کامل بشه. حالا نوبت به نصب تیرچه کرومیت میرسه که معمولا فاصله بین آنها حدود 80 سانتی متره. پس از آنکه تیرچه ها رو کار گذاشتیم بین آنها رو با فوم( یونولیت)  پر میکنیم تا خونه مکعبی شکل ما تا به اینجای کار شکل بگیره.

مرحله پنجم: قالب بندی و بتون ریزی اسکلت و سقف ساختمان

وقتی عملیات آرماتوربندی و نیز تیرچه گذاری به اتمام رسید نوبت به قالب بندی و بتون ریزی میرسه. همانطور که قبلا ذکر کردیم قالب‌بندی نیز به اکیپ آرماتوربندی مربوط میشه. وقتی قالب بندی ستون ها تموم شد باید زیر سقف هم جک های فلزی کار گذاشته بشه چون اسکلت بتنی هنوز شکل نگرفته و تمام بار ناشی از وزن مصالح به دیوارها منتقل میشه که اگر این وزن به وسیله جک مهار نشه، دیوارهای آجری تحمل آن را نداشته و در نتیجه فرو خواهند ریخت. بنابراین اکیپ آرماتوربندی نه تنها باید زیر سقف ساختمان جک کار بذاره بلکه روی سقف ساختمان یعنی روی تیرچه و فیبر نیز باید میلگردهای حرارتی کار بذاره تا بتن سقف هم به نوبه خودش مسلح بشه و از استحکام کافی برخوردار باشه.

پس از این تمهیدات نوبت به بتون ریزی میرسه. برای بتن ریزی شما میتوانید از شرکت هایی که در زمینه بتن ریزی خدمت ارائه میدن کمک بگیرید که در این صورت کار شما بسیار راحت خواهد بود. فقط توجه داشته باشید که پس از اتمام عملیات بتن ریزی، سقف ساختمان باید از شیب کافی برای جاری شدن آب برخوردار باشه. بنابراین از بناتون بخواین حتما آن را شیب بندی کنه. اگر مجبور بودید خودتون بصورت دستی عمل بتون ریزی رو انجام بدید به یک بالابر ساختمانی نیاز دارید تا به وسیله آن بتن رو به بالای ساختمون انتقال بدید. همچنین در نظر داشته باشید که بصورت مرتب باید بتنی رو که میریزید به وسیله ویبراتور  ویبره کنید تا بتن بصورت یکنواخت در همه نقاط پخش بشه و از استحکام کافی برخوردار باشه.

. وقتی عملیات بتن ریزی تموم شد تا چند روز باید بتن را مرتبا آب بگیرید. پس از آنکه بتن خودش رو گرفت میتونید قالب ها و جک ها رو باز کنید.

مرحله پنجم: تیغه بندی داخلی ساختمان

تا بدینجا ما تونستیم نمایی کلی از ساختمان رو بسازیم که از نظر فنی تمام بار و وزن ساختمان از طریق اسکلت بتنی به فونداسیون ساختمان منتقل میشه. تا اینجای کار قسمت سخت و دشوار ساختمان سازی رو تونستیم با موفقیت پشت سر بگذاریم و از اینجا به بعد میشه گفت همه اش خرده کاری محسوب میشه و با صرف وقت و دقت کافی میتونیم در نهایت یک ساختمان شیک و نقلی بسازیم. 

کار تیغه گذاری هم همانند دیوارچینی است که توسط بنا انجام میشه و طبق نقشه ساختمان انجام خواهد گرفت. در اینجا نیز لازمه حدود بیست سی سانتی متر برای دیوارها پی حفر کنیم تا از استحکام کافی برخوردار باشه. اما چون در اینجا بحث تحمل بار مطرح نیست نیازی نیست برای این نیز فونداسیون درست کنیم بلکه فقط کار گذاشتن خود بلوک در داخل خاک کافی است. در اینجا نیز باید به محل عبور لوله‌های آب توجه داشته باشید.

در شماره های بعدی به تشریح کف سازی و نازک کاری و تاسیسات خواهیم پرداخت. امید است که مفید واقع شود و به عنوان یه کارفرما بتونید دید بهتری به ساختمان سازی پیدا کنید و بهتر بتونید برای ساخت خونه برنامه‌ریزی داشته باشید.